شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های نقش تلویزیون در توسعۀ فرهنگ کارآفرینی

مطالعات بسیاری بر اهمیت توسعۀ فرهنگی در مسیر توسعۀ کارآفرینی و رشد اقتصادی تأکید کرده‌اند، به‌‌طوری ‌که به‌تدریج واژة فرهنگ کارآفرینی به‌صورت یک برساخته و مفهوم جدید شکل‌ گرفته و ابعاد خاص خود را دارد. ابعاد شخصیتی شامل تمایل به ریسک‌پذیری، نیاز به توفیق، مرکز کنترل درونی، خلاقیت، استقلال‌طلبی، اعتماد به خود و در بعد دیگر شامل توانایی مدیریت دیگران و نفوذ در آنان، کار گروهی، پشتکار، و علاقه به کوشش می‌شود. در توسعه و نهادینه‌سازی فرهنگ کارآفرینی در جامعه، بنیان‌هایی چون خانواده، نهادهای آموزشی، دولت، شبکه‌های اجتماعی، صنعت، و رسانة جمعی مشارکت و تأثیر دارند. بنابراین، رسانه یکی از عوامل مؤثر در ارزش‌های فرهنگی افراد یک جامعه است. از‌این‌رو، انتظار می‌رود رسانة جمعی بتواند از مسیر تأثیر در ارزش‌های فرهنگی افراد به توسعة فرهنگ کارآفرینی کمک کند. از آن‌جا که تلویزیون در سه سطح شناخت، انتقال ارزش‌ها، و جامعه‌پذیری بر مخاطب خود اثر می‌گذارد، براساس مدل نهادی، این پژوهش درپی یافتن پاسخ این سؤالات است که مؤلفه‌های نقش‌های شناختی، هنجاری، و تنظیمی تلویزیون چیست و در هر نقش این موارد چه اولویتی بر یکدیگر دارند. این پژوهش به‌صورت کیفی انجام و داده‌ها از طریق مصاحبه‌های عمیق گردآوری شده و مؤلفه‌های شناسایی‌شده با استفاده از آزمون ناپارامتری فریدمن اولویت‌بندی شده‌اند. تعداد 12 مؤلفة شناختی، 9 مؤلفة هنجاری، و 7 مؤلفة تنظیمی شناسایی و اولویت‌بندی شدند. چهارچوب مفهومی استخراج‌شده می‌تواند در توسعة نقشة راه ترویج فرهنگ کارآفرینی در تلویزیون مؤثر باشد. یافته‌های این پژوهش حاکی از این است که بخش عمده‌ای از شناخت مخاطب از مقولة کارآفرینی می‌تواند از طریق کارکرد اطلاع‌رسانی صورت پذیرد و فرایند انتقال ارزش‌ها از طریق کارکرد سرگرمی مؤثرتر از آموزش مستقیم است. همچنین، امکان ایفای نقش تنظیمی به روش‌های گوناگونی مانند شکل‌دهی شبکه‌های اجتماعی امکان‌پذیر است. مؤلفه‌های شناسایی‌شده در قالب چهارچوب مفهومی پژوهش چه‌بسا مورد توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌سازان رسانة ملی ایران قرار گیرد.